Văn hóa ứng xử nơi công cộng tại Nhật Bản

• Khi đi siêu thị:
– Được đem hành lý, túi xách vào trong(chuyện mà không bao giờ xảy ra tại các siêu thị ở Việt Nam đúng không nào?)
– Xếp hàng khi thanh toán.
– Không làm mất thời gian của người khác ở quầy tính tiền.
Siêu thị ở Nhật không bắt khách phải gửi túi xách trước khi vào. Bạn có thể thoải mái đem balo, túi xách vào tất cả các siêu thị. Bạn có thể thư thả lựa chọn những thứ mình thích trước khi trả tiền. Tuy nhiên, một khi đã đến quầy tính tiền rồi thì tránh cà kê, bàn bạc xem có nên mua cái này cái kia không, hay gọi nhau í ới lấy thêm gì đấy vào tính tiền luôn… Điều này sẽ gây phiền toái cho người tính tiền và cả những người mua hàng khác. Đối với người Nhật, gây phiền toái cho những người xung quanh có thể xem là tối kỵ, rất mất lịch sự. Do vậy, hãy cân nhắc và quyết định xong xuôi hết rồi hãy đến quầy tính tiền nhé! Đừng quên xếp hàng bạn nhé!

• Khi đi thang máy:
– Xếp hàng khi lên thang máy.
– Đứng tránh ra 2 bên để người bên trong ra hết hẳn mới bước vào.
– Không dùng thang có biển hiệu đặc biệt, chỉ dành riêng cho người đi xe lăn hoặc xe em bé.
Ở Nhật, về cơ bản, thang máy ở các sân bay, ga tàu…chỉ để phục vụ cho người già, em bé, người có nhiều đồ đạc lỉnh khỉnh, hoặc khó khăn trong việc đi lại. Nếu bạn không nằm trong nhóm này thì nên sử dụng thang bộ hoặc thang cuốn. Một số nơi có loại thang máy dành riêng cho người đi xe lăn hoặc xe đẩy em bé. Bạn cần lưu ý xem kỹ biển hiệu trước khi vào thang máy, không sử dụng loại thang máy này nếu bạn không thuộc nhóm đối tượng trên. Khi chờ thang máy, bạn cần xếp hàng theo thứ tự, đứng dạt về hai bên để chừa lối ra cho người từ trong thang máy đi ra. Sau đó, bạn chờ cho những người trong thang máy ra hết hẳn mới bắt đầu bước vào. Tuyệt đối không vì vội mà chen lấn.

• Khi đi thang cuốn:
– Một bên đứng yên, một bên phải di chuyển
– Không đứng dàn hàng hai
– Không tụ tập ở hai đầu thang
– Xếp hàng khi lên thang.
Ở Nhật thang cuốn được chia thành 2 bên, một bên được đứng yên, một bên phải di chuyển lên/xuống như đi thang bộ bình thường. Nếu bạn đi Tokyo thì khi đi thang cuốn, bạn phải đứng về phía bên trái, bên phải dành cho người đi lên/xuống. Còn nếu bạn đi Osaka thì ngược lại, bạn đứng về phía bên phải, dành bên trái cho người lên/xuống. Đơn giản nhất là cứ nhìn và làm theo người đi phía trước mình. Bạn nhớ là không bao giờ được đứng dàn ngang cả 2 hàng trên thang cuốn. Điều này được áp dụng ở tất cả mọi nơi, từ nhà ga, bến tàu, đến các khu mua sắm, tham quan… Ngoài ra, cũng không nên đứng tụ tập, họp nhóm ở hai đầu thang cuốn, gây tắc nghẽn lối lên xuống của những người xung quanh. Cuối cùng, đừng quên xếp hàng để lên thang cuốn nhé!

• Khi đi tàu:
– Xếp hàng khi lên tàu.
– Đứng tránh ra hai bên, nhường cho người trên tàu xuống hết mới bắt đầu bước lên tàu.
– Không chạy vội để bắt kịp tàu khi tàu sắp đóng cửa.
– Không đứng cản trở ở khu vực cửa lên xuống.
– Không ngồi vào khu vực ghế ưu tiên (nếu không phải là đối tượng được ưu tiên).
– Hạn chế nói chuyện điện thoại trên tàu.
– Không nói chuyện to tiếng trên tàu.
– Không ăn uống trên tàu.
– Đeo khẩu trang nếu bị ốm.
– Không ngủ gật vào người bên cạnh…

 Văn hóa tàu điện có thể hơi lạ lẫm với những nước không có phương tiện giao thông công cộng này. Ở Nhật, đặc biệt là Tokyo hay Osaka, nơi mà tàu điện là phương tiện giao thông chính, thì việc tuân thủ các quy định khi đi tàu là hết sức cần thiết để mọi thứ được suôn sẻ. Chẳng hạn, bạn phải xếp hàng khi chờ tàu, khi tàu đến phải đứng dạt ra hai bên cửa để nhường lối cho người trên tàu xuống hết hẳn mới bắt đầu lên tàu. Khi lên tàu rồi phải cố gắng đứng hẳn vào phía trong, không đứng ngay ở lối vào. Trên mỗi toa tàu đều có khu vực ghế ưu tiên (cho người già, phụ nữ mang thai, người đi lại khó khăn hay đi cùng em bé). Bạn cần lưu ý không được ngồi vào khu vực này. Bạn có thể ngồi nếu tàu trống, nhưng phải nhường ghế nếu thấy người trong nhóm được ưu tiên lên tàu. Ngoài ra, khi lên tàu, bạn sẽ được yêu cầu tắt điện thoại nếu đứng trong khu vực ưu tiên này. Trên thực tế, không ai tắt điện thoại cả. Nhưng tất cả đều hạn chế nói chuyện điện thoại trên tàu, họ nhắn tin là chủ yếu. Có người hiểu nhầm là không được nói chuyện trên tàu điện ở Nhật, vì thấy trên tàu yên ắng quá! Nhưng thực ra chỉ vì họ thường đi một mình, hoặc chỉ nói vừa đủ cho nhau nghe mà thôi. Bạn có thể nói chuyện thoải mái trên tàu, chỉ là đừng quá to tiếng mà làm phiền đến những người xung quanh. Hạn chế ăn uống trên tàu. Trường hợp đói quá thì có thể ăn một cái gì đấy gọn nhẹ, không làm vương vãi, mất vệ sinh, và không có mùi khó chịu. Cuối cùng, hơi ngoài lề tí, nhưng nếu có thể, bạn nên tránh đi tàu vào giờ cao điểm, sẽ đông kinh khủng đấy!

• Ở nhà hàng/quán ăn:
– Xếp hàng mua vé
– Xếp hàng chờ vào nhà hàng
– Tự phục vụ
– Tự dọn bàn sau khi ăn xong
– Thanh toán tại quầy thu ngân
– Không phải trả tiếp.
Ở Nhật, đa số các quán ăn, kể cả nhà hàng, đều nhỏ hẹp. Đặc biệt là ở Tokyo! Ngoài ra, chi phí nhân công lại đắt đỏ nên ở nhiều nơi, người ta chỉ đặt máy bán vé xuất ăn trước cửa tiệm, chứ không phải vào ngồi xong mới gọi món. Nếu bạn đến những nơi như vầy, bạn cần xem menu trên máy, bỏ tiền vào mua phiếu ăn, sau đó đem phiếu vào giao cho nhân viên để họ chuẩn bị món ăn đó cho bạn. Ở một số nơi khác, bạn tự lấy đồ ăn, sau đó ra quầy tính tiền xong rồi mới đưa ra bàn ngồi ăn. Ở những nơi như vầy, bạn lưu ý phải suy nghĩ chọn món xong mới xếp hàng vào lấy món ăn. Tránh việc đứng tẩn ngẩn tần ngần trước quầy đồ ăn suy nghĩ xem ăn món gì. Ở nhiều nơi, chẳng hạn như các tiệm ăn nhanh, tiệm cafe, sau khi ăn xong bạn phải tự dọn bàn ăn sạch sẽ, đem khay ăn trả lại cho nhà hàng. Khi trả tiền thì ở hầu hết các nhà hàng, bạn phải đem hóa đơn đến quầy thâu ngân để thanh toán (thường nằm ở cửa ra vào). Bạn chỉ phải trả đúng với số tiền trên hóa đơn, không phải trả thêm tiền tip gì vì ở Nhật không có văn hóa này!

• Rác:
– Vứt rác đúng nơi quy định
– Mang theo bịch nilon để đựng rác.
Có thể bạn sẽ ngạc nhiên khi thấy Nhật có khi còn ít thùng rác công cộng hơn ở Việt Nam! Điều này một phần vì lý do an ninh, một phần vì việc phân loại rác ở Nhật rất chi tiết (nhiều khi là phức tạp, ngay cả đối với người Nhật). Một thói quen của người Nhật (đa phần là phụ nữ) mà bạn nên học theo khi sang Nhật, đó là luôn đem theo người một túi nilon nhỏ để đựng rác. Đây chính là bí quyết giúp đường phố ở Nhật lúc nào cũng sạch sẽ dù ít thùng rác! Nhưng nói chung, ở mỗi nhà ga đều có ít nhất một khu vực để thùng rác (thông thường ở cửa soát vé). Khi vứt rác, bạn cần lưu ý xem các biểu tượng trên thùng rác, hoặc nhìn vào thùng xem thế nào để vứt rác đúng theo phân loại quy định. Thường thì ở những nơi công cộng như ga tàu thì rác chỉ được phân thành loại đốt được (ví dụ: giấy báo…) và không đốt được (ví dụ tất cả các loại nhựa, túi nilon là không đốt được), hoặc có thùng rác riêng cho chai nhựa. Bạn lưu ý tuyệt đối không được vứt rác vào các thùng rác bên cạnh các máy bán hàng tự động nhé! Các thùng rác đó chỉ dành cho chai nhựa hoặc lon mà thôi.
Cuối cùng, giả sử bạn không thể nhớ hết các “thể loại” văn hóa này thì bạn chỉ cần nhớ: ở Nhật người ta xếp hàng ở mọi nơi(không có trường hợp ngoại lệ!) và làm phiền người xung quanh là tối kỵ!

Nguồn:Jellyfish Education