Giáo dục và thi cử ở nước ngoài

Tuy nhiên, Nhật Bản không có khái niệm lưu ban và cũng không có thang điểm “phảy” qua từng lớp học hay cấp học nên rất hiếm khi học sinh phải học lại chương trình với các học sinh khóa dưới vì lý do “học kém”. Việc học hết trung học ở Nhật Bản là để hoàn thành quá trình đào tạo một công dân với đầy đủ các tiêu chuẩn mà không có đánh giá quá cụ thể, mang tính so sánh về năng lực hay hạnh kiểm đối với từng người. Điều này cũng giúp các cá nhân không cảm thấy tự ti so với những người khác và cảm thấy mình được đối xử công bằng và có cơ hội phấn đấu ngang nhau trong xã hội.

Trong khi Nhật Bản không tổ chức kỳ thi tốt nghiệp thì kỳ thi đại học lại được đặc biệt coi trọng. Tuy nhiên, hình thức tổ chức kỳ thi này cũng có nhiều nét đặc trưng. Trước khi tổ chức thi tuyển, các trường đại học đều tổ chức các buổi giới thiệu về trường mình, tổ chức cho học sinh tham quan, tìm hiểu môi trường giảng dậy, nghiên cứu và học tập của trường. Liên quan đến thông tin tuyển sinh cũng như các thông tin liên quan đến ngành học của trường, một số công ty chuyên cung cấp sách về thông tin các trường, mua một cuốn có thể biết được tất cả.

Mỗi trường đều thông báo các hensachi của từng ngành tuyển sinh. Hensachi được tạm hiểu là trình độ của người định thi vào so với trình độ của trường đề ra. Trước khi đi thi, học sinh thường tham gia các kỳ thi thử do các trường tư thục hoặc trường cấp ba tổ chức. Trường chấm điểm và lấy trung bình rồi xếp hạng hensachi. Học sinh có thể dựa vào hensachi này để đưa ra quyết định thi tuyển vào trường nào là phù hợp, nhằm tăng khả năng đỗ.

Hình thức thi đại học ở Nhật Bản phần lớn là thi trắc nghiệm. Thi đại học ở Nhật Bản không quy định lứa tuổi và ai cũng có thể đăng ký dự thi. Các trường sẽ bán bộ hồ sơ dự thi tại các cửa hàng sách. Thí sinh mua về, điền vào, làm thủ tục cần thiết, gửi cho trường, sau đó đóng tiền dự thi. Thông thường, mỗi học sinh thi ít nhất 2 trường, nhiều có thể lên đến 10 trường, tùy theo ý định của từng người.

Về bố trí các kỳ thi, Nhật Bản tổ chức hai đợt thi gồm thi tập trung và thi riêng từng trường. Thi tập trung diễn ra vào giữa tháng 1. Kể từ tháng 2 trở đi, các trường tổ chức thi riêng. Nhìn chung, tuyển sinh Đại học và cao đẳng của Nhật Bản có nhiều nét phức tạp nhưng được sắp xếp và tính toán một cách hợp lý.

Điều đáng lưu tâm hơn cả là thi cử ở Nhật Bản khá đắt đỏ. Một người Việt sinh sống ở Nhật Bản cho biết con của chị thi khoảng 8 khoa, trung bình mỗi trường có 2 khoa, tổng cộng tiền dự thi, tiền tem, chi phí ứng thi khác ngốn hết gần 300.000 yên (tương đương 60 triệu đồng). Với người nào giỏi và tự tin vào khả năng thì chỉ đăng ký thi một trường, sẽ ít tốn kém hơn. Đây cũng là điểm hạn chế của giáo dục Đại học ở Nhật Bản. Các gia đình kinh tế khá giả thì con cái sẽ có điều kiện học hành cao, đỗ đạt hơn, nếu không sẽ có thiệt thòi nhất định.

Hữu Thắng (P/v TTXVN tại Nhật Bản)